Toch weer niet!?

Moet de dt-regel op de schop? Kristien Hemmerechts: "Als je op spelling focust, verlam je mensen"

Ik heb De afspraak op Canvas van 19 april gemist, maar ik kom hopelijk niet te laat met mijn reactie. Voor mij is afschaffing van de dt-regel hetzelfde als afschaffing van de rode lichten in het verkeer. Ze zorgen beide voor alertheid en structuur. Begrijp me vooral niet verkeerd, want niemand ontsnapt eraan! Iedereen maakt wel eens een dt-fout. Mij overkwam het gisteren nog; niet publiekelijk, maar bij het nalezen van de paper van mijn zoon die het controlerende oog van moeder nog even wou aanspreken. En ik beken: ik had 'naar verluidt' aangeduid! Mijn zoon reageerde zéér vastberaden dat ik het mis had en ja hoor! We hebben hier te maken met een niet uitgedrukt onderwerp dat voluit klinkt als 'naar het verluidt' en dan is het de logica zelve!

Als leerkracht probeer je allerlei manieren uit om de regels zo eenvoudig mogelijk uit te leggen. Zo durf ik wel eens te zeggen dat de uitgang 'dt' niet bestaat. Ik zet bij de tweede en derde persoon enkelvoud 'stam + t' goed in de verf en dan gaat het vaak beter. Denk hier bijvoorbeeld aan de werkwoorden werken en vinden: werkt (werk + t) en vindt (vind +t) worden op dezelfde manier gevormd; dt op zich bestaat niet!

foto: Instagram Kim Duchateau

Dat er weer een zwakke plek geraakt is bij mij en zovele anderen, is overduidelijk! De reacties stroomden rijkelijk binnen via de geschreven én de gesproken pers. De dt-regel: het is en zal een oud zeer blijven, vermoed ik, maar tegelijkertijd boeit het mij ook wel om mijn oor eens her en der te luisteren te leggen.

Ik kom zelf uit het tijdperk dat er op school, net zoals bij Kristien Hemmerechts, twee punten werden afgetrokken voor een dt-fout. Dat gegeven is volgens mij ondertussen verleden tijd. De theorie werd er met verschillende ezelsbruggetjes in gedrild en ik heb daar persoonlijk nooit een punt van gemaakt. Voor mij blijft taal en spelling in het algemeen een uitdaging; zowel voor wat betreft het toepassen van de regels als het luik creativiteit. En het is over die creativiteit dat er blijkbaar gestruikeld wordt.

"Het is nobel van je om creativiteit te stimuleren ten koste van de regels"

Deze uitspraak is van Karl Vannieuwkerke die deze week in een open brief - in De Krant van West-Vlaanderen - reageerde op de uitspraken van Hemmerechts. En dat is het ook, want creativiteit waarbinnen originaliteit, fantasie en persoonlijke ervaringen centraal staan, zijn belangrijk voor de algemene ontwikkeling en het bewustzijn van onze jongeren in hun zoektocht naar identiteit en groei naar volwassenheid. Als je daarbinnen eigen spellings- regels toelaat, dan verhoog je ongetwijfeld het schrijfplezier, maar waar komen we dan uit op vlak van begrijpelijkheid? Het is daar dat het schoentje wringt, volgens mij, want in onze multiculturele en hoogst communicatieve maatschappij is er meer dan ooit nood aan een norm in geschreven teksten die zorgt voor uniformiteit, voor duidelijkheid.

foto: Lisa Decré in "dwars" (2017)

Zwart-wit of nuancering?

De discussie is ook onze noorderburen niet ontgaan en mijn neef Lubert Priems, audio-documentairemaker, verwoordde het als volgt in een van zijn apps:

"Ik merk bij mijzelf dat als ik een verhaal voor een krant, een persbericht of projectplan ga schrijven, echt een knop moet omzetten om die creativiteit aan te boren. Als je geluk hebt, komt daar iets puurs, iets authentieks, iets origineels uit. Dan ga ik met die tekst naar het kantoor in mijn hoofd, waar ik met spelling, zinsopbouw en protocollen aan de gang ga, zonder de puurheid te verliezen. Dat is de kunst, denk ik: die knop vinden en leren bedienen."

Een mooi voorbeeld van hoe creativiteit zijn weg baant in 'gereglementeerd' schrijven. En het is in die sfeer dat we schrijven moeten aanmoedigen in het onderwijs, maar dat vraagt tijd. Tijd die in het onderwijs meer en meer wordt toegewezen aan cijfers en wetenschappen en waar de creatieve vakken als beeld en muziek letterlijk worden afgevoerd. Begrijpen wie begrijpen kan! Dat taal met de mens evolueert, staat vast, dus is het logisch dat er op regelmatige basis talenkwesties boven water komen drijven. Ik kies voor het behoud van de dt-regel en jij? Ik hoor het graag in een reactie op dit bericht. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/04/19/discussie-dt/